Wil je meer lezen?
Om dit artikel te lezen heeft u niet voldoende rechten.
Log in met uw account of word lid van NVKVV.
Wetsontwerp ‘Basisverpleegkundige’
Hoe zit dat nu precies?
Ontstaan
België heeft historisch steeds 2 opleidingen gehad voor verpleegkunde, in het hoger onderwijs en het beroepsonderwijs (“A1 - A2”, “gegradueerde - gebrevetteerde”, “bachelor - HBO5”). De Europese richtlijn 2013/55/EU verplicht België het niveau van de algemeen
verpleegkundige aan te passen. Deze verplichting is dwingend ; België werd in het verleden reeds meermaals in gebreke gesteld voor het niet voldoen aan de Europese regels. De algemeen verpleegkundige op Europees niveau heeft een opleiding van min. 3,5 jaar en
moet een aantal competenties behalen op niveau 6 van het Europees Kwalificatie Kader. Op dit ogenblik voldoet enkel de bachelor-opleiding hieraan.
Een lidstaat kan naast de ‘Europese’ verpleegkundige eigen uitvoerders erkennen (die niet erkend worden in andere lidstaten). De regering wil daarom de afgestudeerden van de beroepsopleiding in België een eigen plaats geven naast de Europese verpleegkundige. Dat gebeurt met het voorliggende wetsontwerp.
Belangrijk: dit is een ontwerp voor de toekomst. Alle huidige verpleegkundigen houden hun verworven rechten en de volledige
bevoegdheid het beroep uit te oefenen, zowel bachelors als HBO-5. Er wordt dus niemand uitgesloten of bedreigd in zijn beroep. Om overgang mogelijk te maken en de rechten van de huidige studenten te vrijwaren, zal de wet pas in werking treden voor wie afstudeert in 2024-2025.
Worden de studenten HBO5 gediscrimineerd ?
Een 4-jarige opleiding bachelor geeft andere competenties dan een 3-jarige beroepsopleiding. Het is logisch dat beiden dus een eigen lijst hebben van toegelaten handelingen. Dit ontwerp laat HBO5 toe de verpleegkunde te blijven uitoefenen met toepassen van de competenties die ze in hun opleiding geleerd hebben.
Er zijn nu al verpleegkundigen tekort. Waarom de bachelor (4 jaar) als standaard ?
In de eerste plaats omdat Europa dit niveau eist voor de algemeen verpleegkundige. Het zou ondenkbaar zijn dat België, als centrum van Europa, deze richtlijn naast zich neerlegt. Dit komt niet zomaar : degelijke internationale en Belgische studies bewijzen duidelijk dat
hoger opgeleide verpleegkundigen in de ziekenhuizen minder mortaliteit geven bij patiënten. Het is dus nodig dat voldoende hoger opgeleide verpleegkundigen aanwezig zijn in de zorg. Of anders geformuleerd : patiënten hebben recht op de best aangepaste kwaliteit van zorg
en dus een verantwoorde mix met voldoende gekwalificeerde verpleegkundigen. Dit geldt voor iedere burger, ook uw familielid, partner, kind, ouder, vriend, bekende…
(*) Aikin L., Sloane D., Bruyneel L. et al. Nurse staffing and education and hospital mortality in nine European countries : a retrospective observational
study The Lancet 2014; 383:1824-1830.
Aikin L., Cimiotti J., Sloane D, Smith H., Flynn L Effects of nurse staffing and nurse education on patient deaths in hospitals with different nurse work
environments Med Care 2011 Dec.; 49 (12): 1047-1053
Er zijn verpleegkundigen tekort. Blijft HBO5 aantrekkelijk, kost dit geen studenten en dus verpleegkundigen ?
Jonge en minder jonge kandidaten zullen kunnen kiezen uit 3 verschillende instapniveaus :
- zorgkundige voor wie na 1 jaar onmiddellijk praktisch aan de slag wil in de zorg
- basisverpleegkundige voor wie na 3 jaar verantwoorde verpleegkunde wil uitoefenen
- bachelor voor wie in 4 jaar zowel de wetenschappelijke onderbouw als de uitoefening wil beheersen.
Nadien is verdere uitdieping en specialisatie mogelijk om bij te blijven met de dynamische ontwikkeling die verpleegkunde zoals alle medische en technische beroepen doormaakt. Belangrijk : na elk niveau zullen brugopleidingen toelaten op een aangepaste en verkorte
wijze een hoger diploma te behalen. Dit maakt voor iedereen persoonlijke en professionele ontwikkeling mogelijk.
Wie zal wat mogen doen ?
De lijsten met handelingen zijn opgesteld door de Federale Raad en Technische Commissie voor Verpleegkunde, waar alle geledingen van verpleegkunde vertegenwoordigd zijn naast o.a. artsen, vakbonden en de administraties Onderwijs van de Gemeenschappen. Algemeen mogen basisverpleegkundigen autonoom zorgen uitvoeren in minder complexe situaties. Voor activiteiten met meer wetenschappelijke onderbouw (evaluatie van zorg, verpleegdiagnose) en voor de handelingen die doorgaans op meer gespecialiseerde diensten uitgevoerd worden (technieken voor intensieve zorgen, nierdialyse, operatiekamer…) wordt de deskundigheid van de bachelor gevraagd.
Gezamenlijk advies van de Federale Raad en de Technische Commissie voor Verpleegkunde betreffende de uitvoering van de zorg-/leerladder in de verpleegkunde - Basisverpleegkundige, FRV-TCV/2023/Advies-01,
10/01/2023
Advies Technische Commissie voor Verpleegkunde, Lijst van handelingen van de Basisverpleegkundige en
voorwaarden voor de uitvoering, TCV/2023/Advies-02, 12/01/2023
Is het overal inzetten van bachelor verpleegkundigen haalbaar ?
Dit is een ontwerp voor de toekomst. De tekorten aan zorg- en verpleegkundigen zullen onvoldoende aangevuld kunnen worden door de opleidingen, temeer daar bij de huidige zorgverleners een pensioneringsgolf op komst is. Alle krachten zullen dus op de meest geschikte plaats moeten ingezet worden om aan de zorgvragers optimale kwaliteit te leveren. Daarom gaat dit ontwerp uit van gemengde equipes waar zorgkundigen, basisverpleegkundigen, algemene en gespecialiseerde verpleegkundigen samenwerken. Uiteraard moeten die verschillend samengesteld worden volgens sector en zorgdomein zodat de patiënt/ zorgvrager beroep kan doen op de aangewezen competenties.
Een goed gedoseerde inzet van bachelorverpleegkundigen in de gemengde equipes moet een goede mix mogelijk maken.
Moeten woonzorgcentra bachelorverpleegkundigen aannemen die ze nu nog niet vinden ?
Niet elk WZC zal (één of meer) bachelorverpleegkundigen moeten aanwerven. Naargelang de grootte en belasting moet het WZC wel beroep kunnen doen op een bachelorverpleegkundige voor de specifieke competenties (evaluatie en opvolging zorgzwaarte, zorgplanning).
Kleinere WZC kunnen daarvoor delen in een samenwerkingsverband of afspraken maken. Anderzijds kan deze nieuwe invulling van begeleiding en aansturing een stimulans zijn voor afgestudeerde bachelors om hun 4-jarige opleiding te valideren in een sector die ze vroeger (uit hun stages) vooral kenden voor ‘wassen en pillen zetten’ en die weinig attractief leek.
En de thuisverpleging ?
Ook daar is skill-mix nodig. De tijd dat één persoon alles kende en kon is voorbij (wondzorg, diabeteseducatie, peritoneaal dialyse…). Basisverpleegkundigen kunnen verder aan de slag in de thuiszorg - zelfstandig, in groepspraktijken of bij organisaties - maar moeten voor
specifieke aspecten of technieken beroep doen op een aangewezen algemeen of gespecialiseerd verpleegkundige en afspraken maken.
Ter info : zoals in het hele verpleegkundige beroepsveld is de verhouding bachelor/HBO5- verpleegkundigen momenteel ongeveer 2/1.
Er zijn dus voldoende bachelorverpleegkundigen om ook hier functioneel in gemengde structuren te kunnen werken.
Is dat allemaal wel haalbaar ?
Dit is inderdaad een aanpassing voor de verpleegkunde. Elke verandering kost moeite. Deze is nodig om te voldoen aan de Europese richtlijn, en evenzeer voor de toekomst van het beroep. Ze probeert huidige en toekomstige tekorten zo goed mogelijk op te vangen. Inzet van de verschillende beoefenaars waar ze meest nodig zijn is op termijn de beste garantie voor beroep, maatschappij en zorgvrager.
Uiteraard blijven wij graag tot uw beschikking voor verdere toelichting en overleg.